Xaricdən taxıl asılılığımız pik həddə |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 11-01-2016, 11:30 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 327
Xaricdən taxıl asılılığımız pik həddə
Ekspertlərə görə, ölkədə istehsal olunan buğda keyfiyyətsiz və yeməyə yararsızdır; Taxıl Fondunda isə 3 ay yarımlıq ehtiyat qalıb... Devalvasiyanın fonunda ölkədə un və un məhsullarının bahalaşması da narahatlıq yaradır. Uzun illər hökumətin kənd təsərrüfatına yardım etdiyi bildirilsə də, reallıq odur ki, taxıl hələ də xaricdən idxal edilir. Üstəlik, əksər ekspertlər ölkədə əkilən taxılın yemək üçün yararsız olduğunu vurğulayırlar. Taxıl Fondu da bu səbəbdən ehtiyatını xarici idxaldan toplayır.
Ekspert Qalib Toğrul məsələ ilə bağlı musavat.com-a bildirib ki, ölkədə əhalinin əksəriyyəti əkinə yararlı sahələrdə taxıl əksə də, məqsəd başqadır: “Taxıla əlavə dotasiya verilir. Yanacağa verilən puldan əlavə, taxılın da hektarına 40 manat verilir. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində əksər hallarda taxılı əkirlər, sonra isə yığmırlar. Yəni subsidiya alandan sonra proses maraqlı deyil. Məqsəd taxılı yetişdirmək, becərmək deyil. Məqsəd dotasiyadan bəhrələnməkdir. Statistikaya görə, Azərbaycanda 2,9 milyon ton taxıl istehsal olunur. Onun da 1,7 milyon tonu buğdadır. Taxılla bağlı ehtiyat fondu var, dövlətin Taxıl Fondu var. Həmin Taxıl Fonduna hər il taxıl alınması ilə bağlı elan verilir. Ancaq heç vaxt Taxıl Fonduna yerli istehsal olunan taxıldan bir kiloqram da alınmır. Çünki bizim istehsal etdiyimiz taxıl həmin Taxıl Fondunun standartlarına uyğun gəlmir. Bizim istehsal etdiyimiz taxıldan əslində heç yemək üçün istifadə etmirik. Bəlkə lokal şəkildə istifadə olunur, kiçik sahədə əkən insanlar istifadə edirlər. Amma bazara, çörək sexlərinə xarici istehsal gətirilir. Xaricdən hər il təxminən 1 milyon 500 min ton buğda idxal edirik, 1 milyon 800 min ton da özümüz istehsal edirik. Bunlar üst-üstə 3 milyon 300 min ton taxıl edir. Azərbaycanın istehlakı, tələbatı haradasa 1 milyon 300 min tondur. Yəni belə çıxır ki, əgər xaricdən bu qədər taxıl idxal ediriksə, bizim özümüz istehsal etdiyimiz taxıldan yemək kimi istifadə etmirik. Biz xaricdən aldığımız taxılın hesabına yaşayırıq. Taxıl Fondunda 750 min ton taxıl var. Taxıl Fondu ancaq fövqəladə hallarda, qiymətlər kəskin artan vaxtlarda istifadə oluna bilər. Bizdə taxılın, buğdanın, unun qiyməti artıb. Belə çıxır ki, hökumət hesab etmir ki, bazara müdaxilə olunmalıdır. O taxıl daha qara günlər üçün saxlanılır”.
Ekspert Rəşad Həsənov isə bildirib ki, taxıl ehtiyatı ilə bağlı 2015-ci ilin yekunları acıqlanmasa da, ilin əvvəlinə qalıq 0,86 milyon ton olub: “2013 və 2014-cü ilin nəticələrinə diqqət etsək, görərik ki, ölkənin illik buğda tələbatı təxminən 3 milyon tondur. Bunun da 2,1 milyon tonu ərzaq məqsədi ilə istifadə edilir. Əvvəlki 3 ilin orta göstəricisinə diqqət etsək, görərik ki, Azərbaycanda yerli buğda istehsalı təxminən 1,4-1,5 milyon tondur. Yəni ölkədaxili tələbatın təxminən 50 faizi idxaldan asılı vəziyyətdədir. Digər tərəfdən, idxal olunan buğda ərzaq məqsədi ilə istifadə olunur. Çünki yerli istehsal keyfiyyət baxımından ərzaq məqsədli istifadə standartlarından geri qalır. Məhz bu səbəbdən vurğulamaq olar ki, ölkə ərzaq məqsədli buğda tələbinin ödənilməsində 70 faiz idxaldan asılı vəziyyətdədir. O ki, qaldı ölkənin taxıl ehtiyatına, məsələn 2015-ci ilin əvvəlinə olan qalıq ehtiyat 2014-cü illə müqayisədə 42 faiz az olub və bu ehtiyat ölkənin təxminən 3 ay yarımlıq ehtiyacını qarşılaya bilər”.
Qeyd edək ki, dekabrın 22-sindən etibarən çörəyin qiyməti dəyişməsə də, çəkisi azaldılıb. Müvafiq qurumlar isə buna vadar olduqlarını açıqlayırlar. Yeni ilin ilk günündən etibarən 40 qəpiyə satılan və çəkisi azalan zavod çörəyinin qiyməti 10 qəpik bahalaşıb. Əgər doğrudan da Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin açıqlamasına uyğun olaraq ölkə üzrə 2015-ci ildə 2,9 milyon ton taxıl istehsal edilibsə və əhalinin taxıla olan tələbatının 70-75 faizi ödənilirsə, qiymət, cüzi idxala (20-25 faiz) görə niyə bahalaşmalıdır? Ekspert Vahid Məhərrəmov məsələ ilə bağlı modern.az saytına deyib ki, Azərbaycanda bütün sahələrdəki kimi, çörək istehsalı sahəsində də inhisarçılıq yaranıb: “Ərzaq buğdasının idxalı, emalı, çörəkbişirmə tamamilə bir neçə nəfərin əlində cəmləşib. Bəzi çörək istehsalı ilə məşğul olan az sayda sərbəst kiçik müəssisələr olmasına baxmayaraq, Bakı şəhərində həlledici mövqe inhisarçıların əlindədir. Bazarda çörəyin qiymətini onların ”görünməz əli" müəyyən edir. Prezident də bildirmişdi ki, xarici valyuta ilə alınaraq, ölkəyə idxal olunan məhsulların qiyməti artırıla bilər. Bu məhsulların sırasına ərzaq buğdası və ondan alınan un, həmçinin, həmin undan əldə olunan çörək də daxildir".
Ekspertin sözlərinə görə, məsələ ilə bağlı xeyli sayda şikayət alıb: “Yerlərdən aldığım məlumatlara əsasən, buğdanın qiyməti iki dəfə, unun qiyməti 50 faiz, çörəyin qiyməti isə 30 faizdən çox artıb. Belə davam edərsə, qiymət artımı daha ciddi, daha qabarıq özünü göstərəcək”.
Vahid Məhərrəmov deyib ki, Azərbaycanın ərzaq buğdası tamamilə idxaldan asılıdır: “Dövlət Statistika Komitəsi və Gömrük Komitəsinin məlumatlarına əsasən, əminliklə deyirəm ki, Azərbaycan ərzaq buğdasına olan ehtiyacını tamamilə idxal hesabına ödəyir. Bizim ərzaq buğdasına olan ehtiyacımız 1 milyon 300 min ton olduğu halda, son illər ölkəyə 1 milyon 700 min ton taxıl idxal olunub ki, bunun da 1 milyon 500 min tonu buğdadır”. Onun sözlərinə görə, “Azərbaycanda 65-70 faiz ərzaq buğdası istehsal olunur” fikri tamamilə cəfəngiyyatdır: “Ölkədə heç 1 milyon ton buğda istehsal olunmur. İstehsal olunanın da keyfiyyəti aşağı olduğu üçün mal-qaraya yedizdirilir. Daxildə istehsal olunan və Dövlət Taxıl Fondunun qəbul etdiyi 5-10 min ton taxıl isə məmur-oliqarxların məhsuludur. Azərbaycan ərzaq buğdasına olan ehtiyacını 100 faiz idxal hesabına ödəyir. İdxaldan asılılığımız digər mallar və məhsullar üzrə də getdikcə artır”.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər