İranın sanksiyalardan qurtuluşu Qarabağ məsələsinin həllini yubadacaq |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 20-01-2016, 19:12 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 218
İranın sanksiyalardan qurtuluşu Qarabağ məsələsinin həllini yubadacaq
Ermənistanın cənub müttəfiqinin güclənməsi ilə işğalçı ölkə daha destruktiv mövqeyə köklənə bilər; Tehranın yeni nəfəs qazanması təcavüzkarın da nəfəs qazanması demək olacaq, çünki...; Avropa İttifaqı: “Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli bizim üçün prioritet olaraq qalacaq...”İrana qarşı beynəlxalq sanksiyaların götürülməsi dünya gündəminin əsas müzakirə mövzularından biri olaraq qalır. Təbii ki, regional kontekstdə də bu hadisənin mümkün nəticələri təhlil və proqnoz edilməkdədir.
Anlaşmadan sözsüz ki, Azərbaycan da məmnundur. Ən azı ona görə ki, Tehranın nüvə dosyesi ilə bağlı potensial müharibə riski, faktiki, aradan qalxıb, region daha təhlükəsiz bir duruma girib, habelə cənub qonşumuza görə Azərbaycan ABŞ və Avropa ilə uzunmüddətli diskamfort vəziyyətdən qurtulub.
İşğalçı Ermənistan isə ikiqat toy-bayram içindədir. Nədən ki, İran Rusiya ilə birgə onun bölgədə iki ən mühüm müttəfiqindən biridir və bu üzdən cənub qonşumuzun sanksiyalardan sonra iqtisadi cəhətdən güclənməsi, onun regional nüfuzunun artması Ermənistanın da güclənməsi demək olacaq. Bundan əlavə, təcavüzkar ölkə İranın nəhəng qaz ehtiyatlarının Avropa bazarlarına çıxarılmasında tranzit ölkə olmağa böyük ümidlər bəslədiyini gizlətmir.
***
Bütün bunların fonunda Dağlıq Qarabağ məsələsinin dinc yolla həlli perspektivinin yeni çalarlar qazanacağı istisna deyil. Çünki daha güclü və Qərblə problemi olmayan Tehran problemə bundan sonra fəal müdaxilə etmək, o sırada İrəvana təsir imkanlarını artırmaq hesabına öz maraqlarını qorumaq imkanları əldə edə bilər.
Siyasi müşahidəçilərə görə, Tehranın konkret olaraq Azərbaycana və Ermənistana münasibətdə siyasəti ciddi dəyişikliklərə uğramayacaq. Tehranın bu iki ölkəyə qarşı siyasəti isə çoxdan bəllidir: cənub qonşumuz olan şiə İranı şiə Azərbaycanın ərazilərini üçüncü on ildir işğal altında saxlayan Ermənistanın, deyildiyi kimi, bölgədə iki əsas müttəfiqindən biridir. Çünki Azərbaycanın müstəqilliyini 8-cı sırada, Rumıniyadan da sonra tanıyan Tehran üçün Azərbaycan adlı dövlətin varlığı həmişə arzuedilməz olub.
Elə məsələ də ondadır ki, bu dəfə Ermənistanın müttəfiqi qismində daha güclü bir İran ortaya çıxa bilər. Halbuki müsəlman dünyasının digər iki böyük dövləti - Türkiyə və Pakistan, hətta Özbəkistan işğal faktına görə indiyədək Ermənistanla diplomatik münasibətlər qurmayıb.
Tehranın Azərbaycan siyasəti də çoxdan məlumdur: guya bizim din qardaşımız olan cənub qonşumuz Ermənistana himayədarlıq eləməklə, onu gücləndirməklə Azərbaycana qarşı ondan, Qarabağ məsələsindən özünəməxsus təzyiq vasitəsi kimi və şantaj qismində istifadə edir, rəsmi Bakının Güney məsələsinə müdaxilə imkanlarını əngəlləyir.
***
“İranın beynəlxalq birliklə əlaqələrinin nizamlanması Ermənistan üçün bütün mənalarda şans deməkdir. İran Ermənistana dost ölkədir və iki ölkənin uzunmüddətli planda həm iqtisadi, həm siyasi, həm də təhlükəsizlik sferalarında maraqları üst-üstə düşür. Bu isə o deməkdir ki, İran-Qərb münasibətlərinin nizamlanması Ermənistana imkan verəcək ki, Tehranla daha dolğun əlaqələr qursun, eyni zamanda Rusiyadan həm iqtisadi, həm də energetik asılılıq məsələlərinin həllində imkanlar qazansın... İran-Qərb münasibətlərinin normallaşması Rusiya-Türkiyə roluna qarşı mühüm əks-balans rolu oynayacaq ki, bu da Ermənistanın təhlükəsizliyi baxımından vacibdir”.
Bu sözləri erməni ekspertlərindən biri İran üzərindən sanksiyaların götürülməsinə münasibət bildirərkən deyib. Eyni zamanda bununla o, Ermənistandakı ovqatı ifadə edib.
Göründüyü kimi, ermənilər İranın yeni siyasi və iqtisadi nəfəs, dirçəliş qazanmasını həm də özlərinin təzə nəfəs qazanması kimi qiymətləndirirlər. Demək, Qarabağ məsələsində bundan sonra Ermənistandan konstruktiv mövqe gözləmək bir az da mənasız olacaq.
O ki qaldı cənub qonşumuzun guya İrəvana artan təsirləri hesabına konfliktin həllinə pozitiv töhfə vermək, ədalətli münsif olmaq perspektivinə, bunun acı nəticəsini artıq bir dəfə Azərbaycan öz üzərində görüb - 1992-ci ilin mayında İranın vasitəçilik elədiyi vaxtda Azərbaycan şəhəri Şuşanın erməni qüvvələri tərəfindən işğal edilməsi şəklində.
Bu xüsusda Ermənistandan ötrü Rusiyanın İranla əvəzlənməsi də Qarabağ ixtilafının həllinə fayda verməyəcək. Çünki Moskva kimi Tehran da məsələdə tərəfsiz deyil, konfliktin uzanmasında maraqlıdır.
***
Bu arada Avropa Birliyi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinin təşkilat üçün prioritet olduğunu bildirən bəyanat yayıb və Ermənistan və Azərbaycan arasında dialoqun prezidentlər səviyyəsində davam etdirilməsinə çağırıb.
“Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli Avropa Birliyi üçün prioritet məsələ olaraq qalır”. Bu barədə Avropa Birliyi-Ermənistan Əməkdaşlıq Şurasının toplantısının yekununda qəbul olunan bəyanatda deyilir.
Sənəddə bildirilir ki, münaqişə ilə bağlı hazırkı status-kvo qəbuledilməzdir: “Təmas xəttində və Ermənistan və Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərində təhlükəsizliklə bağlı vəziyyət ciddi narahatlıq predmetidir. Avropa İttifaqı tərəflərə ATƏT-in rəhbərliyi ilə aparılan danışıqlarda iştirak etmək və danışıqlarda öhdəlik nümayiş etdirməklə bağlı çağırışını təkrarlayır. Avropa Birliyi münaqişənin həlli məqsədilə yaradılmış Minsk Qrupunun vasitəçilik missiyasına dəstəyini ifadə edir. Eyni zamanda Ermənistan və Azərbaycan arasında dialoqun prezidentlər səviyyəsində davam etdirilməsinə çağırır və həmsədrlərin təşəbbüsü ilə İsveçrədə ötən il dekabrın 19-da keçirilən görüşü alqışlayır. Bu görüş gələcək addımlarla bağlı fikir mübadiləsi aparmaq üçün vacib imkan yaratdı. Bununla yanaşı, sülh razılaşması əldə edildikdən sonra AB sülhyaradıcı fəaliyyətləri dəstəkləməyə, münaqişədən əziyyət çəkən regionların bərpa və reabilitasiyasına yardım etməyə hazır olduğunu bəyan edir”.
Minsk Qrupunun amerikalı həmsədri Ceyms Uorlik də prezidentlər arasında təmasların vacibliyindən danışıb. “2016-cı ildə həmsədrlər prezidentlər arasında dialoqu gücləndirməyi planlaşdırır”. Bu sözləri o, APA-ya açıqlamasında deyib.
Ceyms Uorlikin sözlərinə görə, eyni zamanda həmsədrlər Azərbaycan və Ermənistanın xarici işlər nazirləri ilə işləməyə davam edəcəklər: “Biz xarici işlər nazirləri ilə həll prosesi ilə bağlı təkliflər, təmas xətti və beynəlxalq sərhədlər boyunca gərginliyin artması riskini azaltmaq üçün tədbirlər və Dağliq Qarabağ icmaları arasında dialoqun təşviqi istiqamətində işləməkdə davam edəcəyik”.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər