Türkiyə-Rusiya münasibətlərində qəfil dönüş – Kreml və Ankara bir masa ətrafına gətirilir? |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 23-01-2016, 18:31 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 243
Türkiyə-Rusiya münasibətlərində qəfil dönüş – Kreml və Ankara bir masa ətrafına gətirilir?
İki dövləti barışdırmaq üçün ABŞ-ın hərəkətə keçdiyi xəbəri yayılıb; rəsmi Vaşinqtonun yeni hədəfi və Viktoriya Nulandın gözlənilən Türkiyə səfərinin ilginc pərdəarxası; Amerika diplomatiyasının “ağır topu”nun qovluğunda nələr var?.. Ötən il noyabrın 24-də yaşanan “Su-24" təyyarəsi ilə bağlı insidentdən sonra Rusiya ilə Türkiyə arasında yaranmış soyuq müharibə dövrü davam edir. Hadisədən iki ay ötsə də, hələ ki tərəflər arasında münasibətlər kifayət qədər gərgin olaraq qalır.
Doğrudur, Rusiyada iqtisadi durumun pisləşməsi fonunda rəsmi Moskvanın əvvəlki kəskin ritorikası gözə dəymir, eyni zamanda Kreml Ankaraya qarşı iqtisadi xarakterli məhdudiyyətlərin səmərəsiz olduğunu anlayaraq, əvvəlki sanksiya hədələrindən xeyli uzaqlaşıb, nəhayət, ikitərəfli diplomatik əlaqələr yerində qalır - səfirlər fəaliyyətlərini davam etdirir.
Hərgah, bu fonda Moskvadan ara-sıra anti-Türkiyə bəyanatları da eşidilir. Məsələn, srağagün Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova Moskvada təşkil etdiyi mətbuat konfransında yenə Ankaranı “Suriyadakı terror qruplaşmalarına dəstək verməkdə” ittiham edib.
“Türkiyə Suriyadakı terror qruplaşmalarını dəstəkləyir. Türk hərbçiləri dəfələrlə Suriyanın sərhədlərini pozub. Suriya hökuməti suverenliyinin Türkiyə tərəfindən pozulması ilə bağlı faktları BMT-yə bildirib”, - deyə Zaxarova bəyan edib.
***
Ancaq bu kimi bəyanatlar indi daha çox ictimai rəyə hesablanmış və rəsmi Moskvanın insidentlə barışmadığını göstərməyə yönəlik təbliğati gediş kimi görünür. Hər halda xanım Zaxarovanın özünün tabe olduğu iki məsul şəxsdən birinin - Rusiyanın Xarici İşlər nazirinin müavini və Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının müvəqqəti sədri Vasili Nebenzinanın bu günlərdə Türkiyəyə səfər edəcəyi barədə xəbər yayılıb.
Nebenzinanın İstanbulda Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının ofisinə baş çəkəcəyi deyilir. Səfər baş tutarsa, bu, “Su-24" olayından sonra ilk dəfə Rusiyanın yüksək vəzifəli şəxsinin Türkiyəyə səfəri demək olacaq.
Rusiya ilə Türkiyənin yaxınlaşmasını isə indi üstəlik, həm də beynəlxalq sanksiyalardan qurtulan İranın bölgədə güclənməsi perspektivi diktə edir. Hərçənd, Tehran və Moskva Suriya məsələsində müttəfiqdir, bu müttəfiqlik Rusiyanın bölgədə başqa köklü maraqlarının başladığı yerdə bitir.
Başqa sözlə, Rusiya və İran eyni zamanda “mehriban düşmənlər”, regional rəqiblərdir. Ən azı ona görə ki, İran kimi Rusiya da böyük qaz satıcısıdır və onların hər ikisi qazı Avropa bazarlarına çıxarmaq üçün Türkiyəyə əlverişli tranzit ölkə kimi baxır. Bu xüsusda Kreml “Türk axnı” layihəsindən hələ də əlini üzməyib. Bundan əlavə, həm İran, həm də Rusiya Türkiyəyə yaxınlaşmaqla Suriya məsələsi üzündən ərəb (müsəlman) dünyasında real təklənmək aqibətindən yayınmağa çalışır.
Eləcə də Türkiyə üçün İran bölgədə tərəfdaş-müttəfiqdən çox, geosiyasi rəqib qismindədir və Ankara da Moskva kimi Tehranın bölgədə ifrat güclənməsində maraqlı deyil.
***
Bu arada nə qədər qəribə də olsa, ABŞ-ın Türkiyə və Rusiyanı barışdırmaq üçün hərəkətə keçdiyi haqda ilginc informasiyalar yayılıb. Məlumata görə, ABŞ dövlət katibinin müavini, Amerika diplomatiyasının “ağır topları”ndan sayılan Viktoriya Nuland bu günlərdə Rusiya prezidentinin köməkçisi Vladislav Surkovla görüşüb və həftəsonu Nulandın türkiyəli nümayəndələrlə görüşü gözlənilir. Bununla bağlı Amerikanın kölgə kəşfiyyatı hesab olunan “Stratfor” analitik mərkəzi xəbər yayıb (teleqraf.com). Bəs motiv nəymiş?
Mərkəz iddia edir ki, Vaşinqton Rusiya və Türkiyə arasında gərginliyi aradan qaldırmaq üçün vasitəçilik etmək və bundan sonra isə bu ölkələrin dəstəyi ilə İŞİD terror təşkilatını məğlubiyyətə uğratmaq niyyətindədir: “İranla nüvə razılaşması əldə etdikdən sonra Amerika regionda digər məsələlərin həlli üçün daha çox güc sərf etmək istəyir. Ancaq siyasi baxımdan bunu etmək asan deyil. İŞİD-i məğlub etmək üçün ABŞ-a Türkiyənin köməyi lazımdır. Ankara da Suriyanın şimalına quru qoşunlarını göndərməyə hazır olduğunu açıqlayıb. Ancaq Rusiya Türkiyəyə bunu etməyə icazə vermir və bəyan edir ki, rus təyyarələrinə qarşı yaradılacaq hər hansı təhlükə məhv ediləcək. Buna görə də ABŞ Ankara və Moskvanın münasibətlərini yaxşılaşdırmaq üçün ötən ilin dekabrında dövlət katibi Con Kerrini Rusiyaya göndərdi. Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov yanvarın 20-də Con Kerri ilə yenidən bu məsələni müzakirə etmək üçün görüşdü”.
“Stratfor” hesab edir ki, Ukrayna məsələsinə gəlincə, Vaşinqton Rusiya üzərindən sanksiyaların qaldırılmasına hazır olduğu siqnalını verib: “Moskva Kiyevdən güzəştlər tələb edir. Ancaq Kiyev buna razı deyil. Bu üzdən Ukrayna məsələsinin yaxın zamanlarda həlli görünmür. Ancaq Vaşinqton başqa üsulla Moskvanı diqqətdə saxlaya bilər. Belə ki, Viktoriya Nuland Litva, Rumıniya, Bolqarıstan və Türkiyə turu çərçivəsində Vladislav Surkovla 4 saatlıq görüş keçirib. Adı çəkilən ölkələr Rusiyaya qarşı planda ABŞ üçün çox vacibdir. ABŞ bu ölkələrlə qarşılıqlı boru kəmərlərinin çəkilişi, maye qaz üçün meydançaların tikintisi və atom enerjisindən istifadə ilə bağlı müzakirələr aparıb. Bununla rəsmi Vaşinqton Avropanın enerji məsələsində Rusiyadan asılılığını aradan qaldırmaq fikrindədir. Bundan əlavə, Nuland bu ölkələrlə hərbi məsələləri də müzakirə etməyə məcburdur. Onlar Amerikadan Avropada hərbi mövcudluğunu artırmağını tələb edirlər. Ancaq Rusiya hərbi büdcə xərclərini azaltmasına baxmayaraq, görünür ki, NATO-nun Baltik və Qara dəniz sahillərində möhkəmlənməsi ilə razılaşmayacaq”.
“ABŞ Türkiyə və Rusiyanı müzakirələr masasına əyləşdirməyə çalışır. Digər tərəfdən, Moskva hiss etsə ki, Türkiyə ilə yaranmış gərginlik Ankaranın NATO ilə münasibətlərinə güclü təkan verir, onda özü də Rusiya Türkiyə ilə dialoqu bərpa edəcək” - qeyd edir analitiklər.
***
Beləliklə, Kremlin özünün də Ankara ilə barışması üçün motivlər artmaqdadır. Bu mənada yaxın perspektivdə regional proseslərdə çox ciddi və önəmli gəlişmələrin şahidi ola bilərik. Bir şey dəqiqidir ki, Türkiyə ilə gərgin münasibətlər qalması ən çox Moskvanın ziyanına, müvafiq surətdə isə sanksiyalardan qurtulan İranın xeyrinə işləyir.
O da artıq faktdır ki, Moskva nə İŞİD-lə mübarizədə hansısa ciddi uğura imza ata bilib, nə də Bəşər Əsəd rejimini gücləndirməklə onu söz sahibinə çevirə və özü bölgədə uğurlu mövqeyə çıxa bilib. Üstəlik, iqtisadi durumu indi iki ay öncəkindən qat-qat ağırdır və ağırlaşmaqda davam edir.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər