Mərkəzi Bankdan banklara, banklardan isə vətəndaşlara güzəşt… - Böhrandan çıxış yolu |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 18-01-2016, 15:28 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 319
Mərkəzi Bankdan banklara, banklardan isə vətəndaşlara güzəşt… - Böhrandan çıxış yolu
Dollarla olan mikro kreditlərin xairici valyutanın birinci devalvasiyadan sonrakı 1.05 manat məzənnəsi ilə qaytarılması son günlərin iqtisadi gündəmində əsas müzakirə mövzusudur. Məlumatlı mənbələrin verdiyi xəbərə görə, Mərkəzi Bank 10 min dollara kimi krediti olanlarla bağlı qərar verəcək və yanvar ayının 20-dən sonra bu kateqoriyaya daxil olan krediti olanlar 21 dekabr devalvasiyasından əvvəlki məzənnə ilə, yəni, 1 dollar=1 manat 5 qəpiklə ödəyəcəklər. Bu barədə Milli Məclisin deputatları tərəfindən də Mərkəzi Banka və hökumətə təkliflər verilib.
İqtisadçı eskpertlər isə bankların hazırki durumunu nəzərə alaraq, bildirirlər ki, əgər, belə bir qərar verilsə, Mərkəzi Bank banklara kompensasiya verməlidir.
İqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov musavat.com-a açıqlamasında bildirdi ki, artıq ikinci devalvasiyadan sonra bəlli idi ki, vətəndaşların bir qismi banklara olan kredit borclarını geri qaytara bilməyəcəklər və belə bir qərarın verilməsinə ehtiyac var: “Çünki, bir il öncə əgər vətəndaş 10 min dollar kredit götürmüşdüsə, onun manat üzrə dəyəri 7800 manat idi. İndi isə eyni məbləğdə kreditin manat üzrə dəyəri 16 min manatdan çoxdur. Bu isə o deməkdir ki, kreditlərin məbləği bir il ərzində iki dəfədən çox artıb. Bunun üzərinə kreditlərin yüksək faizlərini də əlavə etsək, bu, o deməkdir ki, əslində əsas məbləğ də daxil olmaqla, bir il ərzində kreditlərin məbləği 3 dəfəyə yaxın artıb. Lakin heç bir sektorda, nə dövlət, nə də özəl müəssisələrdə bu qədər əməkhaqqı artımları baş verməyib. Manatla əməkhaqqı alan vətəndaşlar praktiki olaraq, həmin vəsaitləri qaytarmaq imkanına malik deyillər. Mikro və biznes kreditlərində müəyyən şanslar var, çünki, onlar bu vəsaitləri biznesə yönəldiblər. Lakin istehlak kreditlərinin geri qaytarılması praktiki olaraq, mümkün deyil. Eyni zamanda nəzərə alsaq ki, ölkədə kredit portfelinin dəyəri 17, 9 milyard manatdır. Dollarla olan kreditlər üzrə təxminən 7,4 milyard dollardır. Son devalvasiya isə vətəndaşlar və biznes qurumları üçün 4 milyard manata yaxın əlavə xərc yaratdı”.
Ekspertin sözlərinə görə, kredit götürənlər belə böyük bir xərci qarşılamaq imkanında deyillər və ona görə də, bankların başqa çıxış yolu yoxdur: “Biz Mərkəzi Banka təklif vermişdik ki, kompensasiya ödəmək şərti ilə dollarla krediti olanlar 1.05 manat məzənnəsi ilə ödəsinlər. Ancaq bu zaman Mərkəzi Bank kompensasiya ödəməlidir. Bunun faydalı tərəfi odur ki, vətəndaşlar və biznes qurumları götürdükləri kreditləri 1.05 manata qaytara bilərlər. Əgər banklar bu məzənnəyə keçməsələr, istehlak kreditlərinin əhəmiyyətli hissəsini geri ala bilməyəcəklər. O baxımdan, bu, əksər banklar üçün məcburi addımdır.
Əgər Mərkəzi Bank 1.05 manatdan artıq fərqi ödəməyi öz üzərinə götürəcəksə, o zaman banklar üçün bu siyasətin tətbiq edilməsi hansısa çətinlik yaratmayacaq. Əksinə banklar qazanacaqlar. Mərkəzi Bankdan kompensasiya alacaqlar və kreditlər 1.05 manatla qaytarıldığı üçün problemli kreditlər azalacaq, borcların geri qaytarılması artacaq. Amma bütün hallarda, banklar Mərkəzi Bankdan kompensasiya almadıqda belə, itkilər çox da böyük olmayacaq. Çünki, bankların kredit faizləri çox yüksəkdir. Hətta elə banklar var ki, onların kreditləri 30-35 faizə qədərdir. O baxımdan faiz yüksək olduğuna görə 1.05 manat məzənnəsi də banklar üçün sərfəlidir. Mikro kredit götürən vətəndaşlar üçün də bu məzənnə ilə ödəmək sərfəli ola bilər”.
V. Bayramovun sözlərinə görə, banklar onu da nəzərə almaldırlar ki, dolların 0.78 manat məzənnəsi ilə kredit götürən vətəndaşlara ayrıca güzəştlər edilməlidir, bu faizlərin aşağı salınması ilə ola bilər: “Birinci devalvasiyadan sonra kredit götürən vətəndaşlara krediti 1.05 manat məzənnə ilə qaytarmaq sərfəlidir. Ancaq əgər kredit 0.78 manat məzənnəsi ilə götürülübsə, artıq həmin kreditlərə banklar həm də faiz endirimi tətbiq etməlidirlər. Çünki, bu məzənnə ilə kredit götürənlərin 1.05 manatla krediti qaytarmaq imkanları da məhduddur. Ona görə də, kreditlərin strukturuna diqqət yetirilməlidir. Dollarla olan kreditlərə 1.05 manat məzənnəsi tətbiq olunmalıdır. 0.78 manata götürülən və ödəmə imkanları olmayan vətəndaşlara isə əlavə güzəştlər tətbiq olunmalıdır. 1.05 manat məzənnəsi 0.78 manatla kredit götürənlər üçün uyğun olmayacaq və həmin kreditlərin ödəniləməsində olan çətinliklər qalacaq. Bunun üçün də hökumət kommersiya kreditləri üzrə müddətin uzadılması, həmin müddət üçün faizin hesablanmaması barədə düşünməli, eyni zamanda, müqavilədə nəzərdə tutulan müddət üçün faiz endirimləri həyata keçirməlidirlər. Mən kompensasiyanın tətbiq edilməsini ilk təklif edənlərdən biri idim. Mərkəzi Bank ya kompensasiya ödəyəcək, ya da bankların bir qismi müflis olacaq. Çünki, problemli kreditlərin həcmi artacaq. Artıq Mərkəzi Bankın seçim imkanı yoxdur. Kompensasiya ödənilməyəcəksə, bir sıra banklar sıradan çıxacaq. Problem yalnız qaytarılmayan kreditlərin həcminin artması deyil, depozitlərin qaytarılmasında da ciddi çətinliklər olacaq. Mən istərdim ki, Mərkəzi Bank rasional qərar qəbul etsin. Əgər, kompensasiya ödənilməsə, bank sektoru ikinci devalvasiyadan yetərincə ciddi zərbə alacaq”.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər