Ölkədə bahalaşmayan nə qaldı? |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 13-01-2016, 23:48 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 292
Ölkədə bahalaşmayan nə qaldı?
Kommunal sektorda və nəqliyyatda bahalaşmanın olacağı əvvəlcədən nəzərdə tutulub, ancaq...İki devalvasiyanın nəticəsində ölkədə əksər mal və xidmətlər bahalaşıb. Ancaq az sayda bahalaşmayan məhsullar, mal və xidmətlər də var. Bu məsələdə hökumətin necə davranacağı sual olunur. Ekspetlər indiki məqamda qiymət artımının nəticələrinin kəskin olacağı qənaətindədirlər.
Ölkədə qiyməti bahalaşmayan məhsullardan biri benzindir. Ekspertlər bildirirlər ki, benzinin qiyməti əksinə, ucuzlaşmalıdır.
Ekspert Natiq Cəfərli musavat.com-a açıqlamasında bildirib ki, dövlətin məsul şəxsləri benzinin qiymətinin artırarkən, neftin dünya bazarında qiymətinin artmasına istinad edirdilər: "İndi neft 30 dollara endiyindən, həmin məntiqlə, benzinin qiymətini ucuzlaşdırmaq lazımdır. Bu, artıq tənəzzülə uğramış iqtisadi aktivliyi az da olsa, artıra bilər. Amma hökumət üçün indiki şəraitdə ən asan yol elə benzindən gələn gəlirlərlə az da olsa, büdcədə olan problemlərin həllidir. Bu səbəbdən, hökumətin benzinin qiymətini endirəcəyini də gözləmirəm. Amma etsə, yaxşı olar. İqtisadi aktivliyə bir canlanma gətirər. Bahalaşmaya gəldikdə, təbii ki, Azərbaycan hökuməti istəyərdi ki, qiyməti bir az da qaldırsın və büdcə problemlərinin həllində bu alətdən istifadə etsin. Amma düşünürəm ki, bu, həddindən artıq kəskin və neqativ reaksiya doğura bilər. Onsuz da cəmiyyətdə sosial gərginlik artıb. Belə bir addımın atılması cəmiyyətdə sosial gərginliyi pis həddə gətirib çıxarar. Ona görə də indiki şəraitdə qiymətin artmasına gediləcəyinə inanmıram”.
Ekspert Samir Əliyev isə qeyd edib ki, yanacaq ucuzlaşdırılmalıdır: “Hazırda hökumət devalvasiyanın qiymət artımına təsirini azalmaq üçün tədbirlər görməyə başlayıb. Bu tədbirlər hələ təəssüf ki, yalnız inzibati xarakter daşıyır. Halbuki bu metodun faydası qısamüddətli olur və strateji baxımdan arzu olunmayan fasadlar törədir. Ona görə əsas diqqət iqtisadi alətlərin tətbiqinə yönəldilməlidir. Bunlara vergi güzəştlərindən tutmuş, strateji məhsulların istehsalında istifadə olunan xammalın idxalına tətbiq edilən gömrük rüsumunun azaldılmasını və ya ləğvini və sair aid etmək olar. Hökumətin ata biləcəyi digər iqtisadi alət yanacağın ucuzlaşdırılması ola bilər. Yanacağın ucuzlaşdırılması ölkədə daşınma xərclərini əhəmiyyətli dərəcə aşağı sala bilər ki, bu da malın, xüsusilə də kənd təsərrüfatı məhsullarının maya dəyərini azalda bilər. Xüsusilə də idxalı əvəzləşdirmək baxımından aqrar sektoru inkişaf etdirmək üçün dövlət tərəfindən fermer təsərrüfatına verilən dəstək ola bilər. Məlumat üçün bildirim ki, bizimlə yaxın iqtisadiyyata Qazaxıstanda Aİ -95 markalı benzin 0,35 avro, Aİ-98 benzini 0,38 avro, dizel 0,26 avrodur. Rusiyada isə Aİ-95 benzini 0,44 avro, Aİ-98 benzini 0,50 avro, dizel 0,42 avroya satılır. Azərbaycanda Aİ -95 benzini 0,47 avro, Aİ-98 benzini 0,56 avro, dizel isə 0,35 avroya bərabərdir. Göründüyü kimi, Azərbaycanda yanacağın qiyməti xırda istisna ilə hər iki ölkədən bahadır. Azərbaycandakı yanacağın qiymətini neft idxal edən ölkələrdəki qiymətlə müqayisə etmək isə qüsurludur. Həmin ölkələrdə qiymətin baha olması təbiidir. Axı onlar Azərbaycan kimi neft hasil etmirlər. Xatırladım ki, yanacağın qiyməti sonuncu dəfə 2013-cü ildə artırılanda dünya bazarında neftin bir bareli 110 dollara satılırdı. Yəni neftin bahalaşmasını əsas gətirərək yanacaq bahalaşdırılmışdı. Ondan öncə artım isə 6 yanvar 2007-ci il tarixində olmuşdu. Həmin vaxt “qara qızıl”ın qiyməti 60 dollardan da aşağı olub. Nəticədə Aİ-92 və Aİ-80 markalı benzinlər 70 qəpik, dizel yanacağı isə 60 qəpik olub.
İndi isə dünya bazarında neftin qiyməti 2007-ci il səviyyəsindən təxminən 2 dəfə, 2013-cü il səviyyəsindən isə 3,5 dəfə aşağıdır. Ancaq qiymətlər hələ də 110 dollarlıq neft qiymətinədir. Şəkəri bahalaşdırırıq ki, xammal özümüzün deyil. Geyimləri bahalaşdırırq ki, özümüzdə istehsal olunmur. Benzin və dizel 100 faiz Azərbaycan istehsalıdır. Xammalı da, istehsalı da. Əgər manat neftin ucuz olmasına görə ucuzlaşdırılırsa, bəs, onda niyə yanacaq baha saxlanılır? Olmaya SOCAR-ın aldığı və səmərəsiz xərclədiyi kreditləri əhalinin hesabına ödəmək istəyir? 95 markalı benzin idxal olunduğu üçün devalvasiya səbəbindən onun qiymətini ucuzlaşdırmaq mümkün olmayacaq. Ancaq Aİ 92 və 80, dizel yanacaqlarında ucuzlaşdırmanı problemsiz etmək olar. Hökumət sahibkarları süni qiymət artımında ittiham edirsə, ilk olaraq öz şirkətindən- SOCAR-dan başlasa yaxşı olar”.
Həmçinin, hələ ki, ictimai nəqliyyatda, o cümlədən metroda gediş haqqı bahalaşmayıb. S.Əliyev deyir ki, qiymət artımına lüzum yoxdur: “Səbəb göstərirlər ki, digər ölkələrdə, xüsusən Avropada nəqliyyatda qiymətlər bahadır. Ancaq devalvasiyadan sonra hökumətin bu sahədə də qiymət artımına getməsi arzuolunmazdır. Vəziyyətin pisə doğru dəyişməməsi üçün ümumiyyətlə nəqliyyatdakı qiymətlərin ucuzlaşdırılmasıdır”.
Hazırda kommunal xidmətlərin qiymətində də artım baş verməyib. S.Əliyevin sözlərinə görə, buna zəmin yoxdur: “Məsələn, elektrik xaricdən idxal olunmur. Daxildə istehsal olunur. Onun da xammalı sudur. Elektrikin qiymətinin qalxmasına ehtiyac yoxdur. Yanacaq da Azərbaycanda istehsal olunur. Xərclərin smetası ictimaiyyət üçün açıq olmadığından, səslənən rəqəmlərin reallığa uyğun olmasını şübhə ilə qarşılayıram. Metropoliten öz xərclərini açıqlamır, ona görə maya dəyərinin baha olması barədə səslənən fikirləri düzgün olmayan fikirlər kimi qiymətləndirirəm. Hər bir halda, qiymət qalxmamalıdır, heç olmasa, indiki səviyyədə saxlanılmalıdır. Əslində, 2016-cı ilin büdcə sənədində kommunal sektorda qiymətlərin artırılacağına eyham var idi. Büdcə sənədində qiymətin qalxmasına eyham, işarə var. Amma artıq bunun edilib-edilməyəcəyi bir az sual doğurur. Ona görə ki, devalvasiya nəticəsində çox sahələrdə qiymətlər qalxıb və xalqın dolanışığı çətinləşib. Kommunal sektorda da qiymətlərin qalxması əhalinin sosial vəziyyətinin həddindən artıq pisləməsinə gətirib çıxara bilər. Ümid edirəm ki, kommunal sektorda qiymət artımına gedilməz. Doğrudur, büdcədən bu sahəyə subsidiyalar azalacaq, amma baş verən bu qədər qiymət artımı fonunda hökumətin bu sahədə bahalaşmanı təxirə salması gözləniləndir”.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər