İntihar |
Müəllif: Admin | Bölmə: Slide, Məqalələr | Vaxt: 30-12-2015, 01:18 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 386
İntihar
İNTİHAR VƏ ONUN DOĞURAN SƏBƏBLƏR BARƏDƏ NƏ BİLİRİK?
İnsanlar müxtəlif səbəblərə görə özlərini öldürmək istəyirlər. İntihar, qarşısı alına bilən ölüm səbəbidir. İntihara qərar vermək üçün isə müxtəlif faktorlar var
Ümumiyyətlə bir neçə səbəb bir yerdə intiharın baş verməsinə gətirib çıxarır. Özünü öldürən insanların 90%-i depressiya xəstəsidir. Depressiya və digər ruhi xəstəliklərlə bərabər pis həyat şəraiti də intihar riskini artırır. İntihar fərdi olduğu qədər həm də ictimaidir.
FaktXeber.com-un “Science” jurnalına istinadən verdiyi məlumata görə, intiharlar əhəmiyyətli sağlamlıq problemlərindən biridir. Bütün dünyada gündə təxminən 1000 nəfər intihar edir. Dünyada 42 saniyədə bir nəfər həyatına son vermək üçün intihara cəhd edir. 17 dəqiqədə bir 1 nəfər intihara görə dünyasını dəyişir. İntihar yaş qruplarına görə və cinsiyyətə görə dəyişir. Bu xüsusilə gənclərdə əhəmiyyətli problem hesab olunur. ABŞ-da aparılan araşdırma zamanı bəlli olub ki, 15-24 yaş qrupunda ölüm səbəbləri arasında intihar 3-cü yerdədir.
İntihar səbəbləri çox müxtəlifdir. Bəzi vəziyyətlər intihar riskini artırır. Bunlar arasında:
1) Psixiatriya xəstəlikləri
2) Sosial səbəblər
3) Psixoloji səbəblər
4) Bioloji uyğunluq
5) Genetik uyğunluq
6) Fiziki xəstəliklər sayıla bilər.
İntihar səbəbləri gənc və yaşlılarda ümumiyyətlə daha fərqlidir. Aparılan araşdırmalarda 30 yaşdan aşağı intihar hadisələrində ən çox intihar səbəbinin anti-ictimai şəxsiyyət pozğunluğu və spirtli içki asılılığıdır. 30 yaş və 30 yaşdan yuxarı şəxslərdə isə depressiya kimi duyğuların pozuqluqlarının ən çox səbəb olduğunu göstərir. İntihara gətirib çıxaran əhəmiyyətli həyati hadisələri isə 30 yaşdan aşağı boşanma, rədd edilmə, işdən çıxarılma, işsizlik və qanuni problemlər; 30 yaşdan böyük isə fiziki xəstəliklərdir.
1. Psixiatriya səbəbləri:
İntihara gətirib çıxaran ən əhəmiyyətli problem depressiyadır. Bu mövzuda aparılan müxtəlif araşdırmalarda intihar edən şəxslərin 30-64 % depressiya aşkar edilmişdir. İntihar nəticəsi ölənlərin 90%-də depressiya müəyyən olunmuşdur. Depressiya xəstələrinin isə 15 %-i intihar cəhdi nəticəsində dünyasını dəyişib. Aparılan araşdırmada intihar nəticəsində dünyasını dəyişənlərin 63 %-nin kişi, 37 %-nin isə qadın olduğu müəyyən edilmişdir. Depressiyada olan kişilərdə intihar və intihar nəticəsində ölmə nisbəti qadınlara görə daha yüksəkdir.
Depressiya nəticəsində intihar edən və ölənlər arasında dərman müalicəsi görənlərin nisbəti 3 faizdir. Yəni bu xəstələrin çoxu həkimə müraciət etmir və müalicə olunmurlar.
İntihara gətirib çıxaran digər psixiatrik problemlər bunlardır:
- Şizofreniya; intihar hadisələrinin 10 %-i
- Spirtli içki asılılığı
- Narkotik asılılığı
- Şəxsiyyət pozğunluğu
- Çaxnaşma pozğunluğu
2. Sosial səbəblər:
Cəmiyyətin ictimai quruluşu və ictimai qaynaşma vəziyyətinin intihar nisbətləri ölkədən-ölkəyə fərqli olur. Ailə əlaqələri zəif olan şəxslərdə intihar ehtimalı artır (eqoistik intihar). İctimai və iqtisadi böhranlarda isə cəmiyyət içində intihar nisbətləri yüksəlir. Məsələn hər iki dünya müharibəsində də bütün Avropada intiharlar digər dövrlərə görə çox artmışdı.
Eqoistik intiharlar, nizamlı cəmiyyətlərdə cəmiyyətə uyğunlaşmayan günahkarlar və ya uyğunlaşmayan davranışları olan insanlarda müşahidə olunur.
İntihar səbəbləri arasında depressiya və şizofreniya kimi ruhi xəstəliklər yüksək nisbətdə müşahidə olunmasına baxmayaraq, bu xəstələrdə intihar nisbəti düşünülən qədər yüksək deyil. Psixiatrlar müayinələri əsnasında bunu müəyyənləşdirə bilər və böyük riskli xəstələri təyin edə bilər.
Yaş artdıqca intiharlar da artır. Kişilərdə ən çox 45 yaşında, qadınlarda isə 55 yaşlarında intihar müşahidə olunur. Qadınlar intihara daha çox meyl göstərir, buna qarşı intihardan ölüm nisbəti kişilərdə daha çoxdur. Evli şəxslərdə intihar nisbəti boşanmış şəxslərə görə azdır.
İşləmək insanı intihardan qoruyan əhəmiyyətli bir xüsusiyyətdir. İşsiz qalan şəxslərdə intihar etmə ehtimalı çoxdur.
3. Psikoloji faktorlar:
Fərdi uyğunluq intihar ehtimalını artırır.
4. Bioloji uyğunluq:
Beyindəki serotonin maddəsindəki azalma intihar ehtimalını artırır.
5. Ailəvi uyğunluq:
Ailədə intihar edən qan qohumu olan bir yaxının olması insanda intihar etmə ehtimalını artırır. Bəzi ailələrdə çoxlu intihar nisbətləri diqqəti cəlb edir.
6. Fiziki qüsurlar:
Xərçəng, ürək xəstəliyi, ağlını itirmə, AİDS kimi təhlükəli xəstəliyə tutulan insanlarda intihar ehtimalı normal cəmiyyətə görə daha çoxdur.
Müalicə:
İntihar əhəmiyyətli ictimai problemdir və qarşısı alına bilən ölüm səbəbidir. Sadəcə vaxtında hiss olunmalıdır. İntiharların ən çox səbəbi depressiyadır və doğru müalicə edilsə intihar riski azalır. Bu baxımdan depressiyanın müalicə edilməsi çox əhəmiyyətlidir. İntihar cəhdi olan yaşlı xəstələrlə aparılan araşdırmada bu xəstələrin 70 %-nin intihara cəhd etməsindən əvvəl həkimə müraciət etdiyini göstərir. Depressiya xəstələrinin böyük qismi müalicə olunmur və öz başlarına xəstəliyi sovuşdurmağa səy göstərirlər. Kimi qonşunun təklif etdiyi dərmanı qəbul edir, kimisi aptekdən yuxu dərmanı alıb istifadə edir, kimisi isə heç dərman qəbul etmədən xəstə yaşayır. Depressiya xəstələrini həkimə aparmaq dostların və yaxınların vəzifəsidir.
İntihara cəhd edib sağ qalan şəxslərin də qısa bir vaxtda müalicə planı çəkilməsi baxımından mütəxəssisə müraciət olunmalıdır.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər