Rusiya İranı itirib təklənirmi? |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 20-01-2016, 18:48 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 213
Rusiya İranı itirib təklənirmi?
Şahin Cəfərli: “Sanksiyaların ləğvinin İran üçün yaratdığı effekt onun regional rəqiblərinin əli ilə zəiflədiləcək” Sanksiyaların ləğvinin İranla Qərbin münasibətlərini düzəldəcəyi, bu vəziyyətin isə Tehranın ənənəvi müttəfiqlərindən olan Rusiya ilə münasibətlərə təsir göstərəcəyi gözlənilir. İranın Qərblə, ABŞ-la münasibətlərinin qurulması Rusiyanın bölgədə təklənməsinə gətirib çıxara bilərmi? Perspektivdə Türkiyə-İran yaxınlaşması da gözləniləndirmi?
Politoloq Şahin Cəfərli hesab edir ki, İran-Qərb münasibətlərində pozitiv dəyişiklik Rusiya ilə İran arasında siyasi əlaqələrə hər hansı ciddi mənfi təsir göstərməyəcək. İran öz mənafelərinə uyğun, praqmatik və çevik diplomatiya yeridir. Bəzi regional problemlərlə bağlı İran və Rusiyanın maraqları üst-üstə düşür, həmin istiqamətlərdə sıx əməkdaşlıq və koordinasiya davam edəcək: “Xüsusən Suriya məsələsini ayrıca qeyd etmək lazımdır. İran-Rusiya taktiki ittifaqı Suriyada Bəşər Əsəd hökumətini aşkar iflasdan xilas etdi və rejimin ömrünü müəyyən qədər uzatdı. Əsəd sonrasındakı Suriyanın dizaynı və bu mövzuda aparılan beynəlxalq danışıqlar prosesində də hər iki ölkə bir-birinin dəstəyinə ehtiyac duyur. Hətta mən deyərdim ki, İranın BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan Rusiyaya daha çox ehtiyacı var. Bu səbəblə ikitərəfli əlaqələrin inkişaf edəcəyini düşünürəm. Hərbi-texniki sahədə bu əməkdaşlıq dərinləşə bilər. İran öz silah arsenalını, hərbi sistemlərini yeniləməyə ehtiyac duyur və bu məqsədlə üz tutacağı ölkələrdən biri böyük ehtimalla Rusiya olacaq. Rusiya texnoloji inkişafda Qərbdən geri qalsa da, bu ölkənin hərbi sənayesinin inkişaf səviyyəsi pis deyil və İrana bir çox yeni məhsul təqdim edə bilər”.
Bununla belə, Ş.Cəfərli bildirdi ki, İran üzərindən sanksiyaların götürülməsinin Rusiya üçün ziyanlı tərəfləri də var. Bu, ən əvvəl enerji ehtiyatlarının dünya bazarındakı qiymətləri ilə əlaqədardır. İranın Avropa enerji bazarına qayıtması neftin qiymətinin yaxın dövrdə yüksəlməsi ehtimalını heçə endirir: “Hazırda bazarda təklif onsuz da tələbdən artıqdır və qiymətlərin enməsinə səbəb olan başlıca amil budur. İranın bazara dönüşü isə təklifin daha da artması deməkdir, bu isə qiymətlərin yaxın perspektivdə yüksəlməsini əngəlləyəcək. Hələlik cənub qonşumuzun ixracı ciddi artırmaq imkanları yoxdur, bu səbəblə ilk aylarda İran ixracı təxminən 500 min barel artırmağı planlaşdırır. 6-7 ay sonra ixracı daha 500 min artırmaq nəzərdə tutulub, İran öz neft sənayesində yeni texnologiyalar tətbiq etdikdən sonra isə gələcəkdə hasilat və ixrac daha da artacaq. İrana qarşı embarqo tətbiq edildikdən sonra Avropa bazarında onun yerini tutan əsas ölkələrdən biri məhz Rusiya idi. İran ixraca start verdikdən sonra Rusiyanın ”Urals" neftini Avropa bazarından sıxışdırmağa başlayacaq. İran həm də çox zəngin təbii qaz ehtiyatlarına malikdir və öz qazı üçün yeni bazarlar, nəql marşrutları axtarışına da başlayacaq ki, bu da Rusiyaya növbəti zərbə olacaq. Bazarlar uğrunda rəqabətin kəskinləşməsi də aşağı qiymətləri şərtləndirən əsas amillərdən biridir".
Yeni situasiyanın Türkiyə-İran əlaqələrinə təsirlərinə gəldiksə isə ekspert vurğuladı ki, hazırda iki ölkənin regional maraqlarının toqquşması müşahidə olunur. Suriya və İraqda maraqlar kəskin ziddiyyət təşkil edir. İranın Suriyada Bəşər Əsədə fəal dəstəyi və onu ayaqda tutmağa çalışması, İraqda isə məzhəbçiliyə əsaslanan siyasətlə öz mövqelərini möhkəmləndirməsi və Bağdaddakı hökuməti Türkiyə əleyhinə yönləndirməsi Ankaranı qəzəbləndirən, onun sinir uclarına toxunan məsələlərdir: “Hətta bu yaxınlarda Türkiyə baş nazirinin müavini, hökumət sözçüsü Numan Kurtulmuş İranı PKK-ya dəstək verməkdə ittiham edib ki, uzun illərdir iki ölkə münasibətlərində belə hal müşahidə olunmurdu. Hazırda Türkiyə İranın bölgədə artan təsirini zəiflətmək üçün Səudiyyə Ərəbistanı və onun ətrafındakı ərəb ölkələri ilə fəal əməkdaşlıq edir. Bu yaxınlarda qurulduğu elan olunan və Türkiyənin də daxil olduğu ”İslam koalisiyası" da məhz İranın regional ekspansiyasını dayandırmağa yönəlib. Bundan başqa, son vaxtlar Türkiyə ilə İsrail arasında buzların əriməyə başlaması müşahidə olunur. Bunun əsas səbəbi hər iki dövlətin regional maraqlarının üst-üstə düşməsi və bu kontekstdə İranın fəallığından duyulan ortaq narahatlıqla bağlıdır. İran əleyhinə güclü blok formalaşmaqdadır və hesab edirəm ki, sanksiyaların ləğvinin İran üçün yaratdığı effekt onun regional rəqiblərinin əli ilə zəiflədiləcək və Tehranın bölgədə dominant rol oynamasına imkan verilməyəcək".
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər