Rusiyanın Ermənistanı xilas planı – həm də Bakının əli ilə? |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 22-01-2016, 21:47 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 248
Rusiyanın Ermənistanı xilas planı – həm də Bakının əli ilə?
Kremlin Tiflisə qaz ultimatumunun məkrli pərdəarxası –işğalçının energetik təminatında Azərbaycana aralıq ölkə rolu ayrıla bilər; növbəti mərhələdə Abxaziyadan keçən Moskva-İrəvan dəmiryolu işə salınacaq; gürcü ekspert: “Rusiya Gürcüstanı öz protektoratlığına qaytarmaq istəyir, Azərbaycan da hədəfdədir...” Gürcüstanın qaz təchizatı ətrafında Azərbaycanın da milli maraqlarına toxunan və geosiyasətin bulaşdığı müəmmalı Tiflis-Moskva danışıqları davam edir. Dünən bu mövzuda Gürcüstanın energetika naziri Kaxa Kaladze ilə Rusiyanın “Qazprom” şirkəti nümayəndələri arasında Vyanada növbəti müzakirələr aparılıb.
Rusiya mənbələrinin xəbərinə görə, anlaşma yenə də baş tutmayıb, danışıqların predmeti dəyişməz qalıb və nəticə əldə edilənədək işçi prosesi davam elətdirmək barədə razılığa gəlinib. Hansı nəticədən və ya hədəfdən söhbət getdiyinə isə Vyanaya yola düşməzdən öncə Kaladze açıq işarə vurmuşdu.
Xatırladaq ki, jurnalistlərə açlıqlamasıda o, əvvəlcə Rusiyadan alınan qazın həcminin 12 faiz artırıla biləcəyini demişdi. “Hələlik danışıqlar bir illik müqavilə üzrə gedir. Əgər Rusiyadan əlavə qaz almasaq, əhaliyə elektrik enerjisinin satış qiymətini 4-5 tetri artırmalı olacağıq”, - deyə nazir xəbərdarlıq etmişdi.
Bunun ardınca o, danışıqların kifayət qədər maraqlı bir detalına toxunmuşdu. Sitat: "“Qazprom”la danışıqlarda Rusiya tərəfi tələb edib ki, Gürcüstan Ermənistana qaz tranzitinə görə haqqı pul kompensasiyası şəklində alsın. Gürcüstan bu şərtə əməl eləmək zorundadır. Ona görə ki, Rusiyanın Ermənistanı başqa tranzit vasitəsilə qazla təmin edə, nəticədə Gürcüstan tranzit imkanlardan məhrum ola bilər. Ona görə də Gürcüstan tranzit imkanlarını saxlamaq üçün mümkün olanı edir".
Kaladze Ermənistana qaz nəqlinin başqa hansı ölkə üzərindən həyata keçirilə biləcəyini söyləməsə də, bu günlərdə mətbuata məlum olub ki, “Qazprom” İran variantından istifadə edə bilər. Belə ki, Rusiya şirkəti Azərbaycan üzərindən İrana ildə 10 milyard kubmetr qaz nəqlini planlaşdırır. Bunun əvəzində İran Ermənistanı qazla təchiz edəcək və qalan qaz həcmini Fars körfəzinə çıxararaq “Qazprom”a təhvil verəcək.
***
Azərbaycanın Gürcüstanı tranzit imkanlarından məhrum etməyə yönəlmiş və dolayısı ilə Ermənistanın İran qazı ilə təchiz edilməsinə yardımı nəzərdə tutan bu plana Bakının münasibəti hələlik bəlli deyil. Söhbət isə faktiki şəkildə Azərbaycanın da köməyi ilə işğalçı ölkənin energetik durumunu yaxşılaşdırmaqdan gedir. Bakının məsələyə reaksiyası yəqin ki, neqativ olacaq. O zaman Kreml Tiflis kimi onunla da ultimatum dili ilə danışa bilərmi?
Bu sual da açıq qalır. Yeri gəlmişkən, rəsmi Moskva zaman-zaman Azərbaycana qarşı da vaxtaşırı şantaj və hədə siyasətinə baş vurur. Məsələn, ötən il Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyi rəsmisi transxəzər qaz kəmərinin inşalı ilə bağlı sahilyanı ölkələri (öncəliklə Azərbaycanı və Türkmənistanı) hədələyərək bəyan eləmişdi ki, belə kəmərlər yalnız sahilyanı dövlətlərin hamısının (yəni Rusiyanın) razılığı ilə çəkilə bilər.
Qayıdaq Gürcüstan məsələsinə. Gürcüstanın energetika naziri Vyanaya yola düşməzdən əvvəl onu da bəyan etmişdi ki, Azərbaycan texniki olaraq Gürcüstana lazım olan həcmdə qaz verə bilməz. Sitat: “Çünki Gürcüstanın Azərbaycandan qaz aldığı kəmərin həcmi məhduddur. Bu problemi qaz anbarının tikintisi ilə həll etmək olar, ancaq bunun üçün investisiya lazımdır”.
Azərbaycan isə fərqli mövqedədir. Lakin az öncə SOCAR prezidenti Rövnəq Abdullayev Tiflisdə danışıqlar aparsa da razılıq əldə olunmamışdı. Bir sıra təhlilçilərə görə, səbəb həm də geosiyasi amillərlə bağlıdır. Hesab edilir ki, Gürcüstanın indiki Rusiyapərəst hökuməti Moskva ilə ölkənin energetik müstəqilliyinə xələl gətirəcək geosiyasi bazarlıq içindədir. Belə planlara və sövdələşmələrə etiraz olaraq Tiflisdə neçə vaxtdır müxalifət qüvvələri hökumət əleyhinə permanent etiraz aksiyaları keçirir.
***
Gürcü politoloq Gela Vasadze də eyni narahatlıqları bölüşür və o qənaətədir ki, Moskva Gürcüstanı daha çox öz tranzit imkanlarını artırmaq məqsədilə ələ keçirməyə çalışır (axar.az): “Düşünmürəm ki, Moskvanın məqsədi yalnız SOCAR-ı Gürcüstanın qaz bazarından çıxarmaqdır. Əlbəttə, belə məqsəd var, amma bu uzunmüddətli və siyasi hədəfdir. Gürcüstan elə də böyük bazar deyil ki, bu situasiyada nə isə həll etmək mümkün olsun. Digər məsələ odur ki, Gürcüstan Moskvaya tranzit ərazi kimi maraqlıdır. Məhz Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəmərinə görə bu gün Azərbaycan Rusiyadan asılı deyil. Beləliklə, burada ikili məqsəd güdülür: əsas amil öz qazının Gürcüstan ərazisindən tranzitini təmin etməkdir. İkinci amil isə sanksiyalar altından çıxan İranı müxtəlif yollarla öz qaz satışı sxeminə bağlamaq istəyidir. Gürcüstandan SOCAR-ın çıxarılması üçüncü və daha uzağa hədəflənmiş məqsəddir”.
Politoloq “Qazprom”la aparılan danışıqlardan sonra növbəti hədəfin Moskva-İrəvan dəmiryolu layihəsinin reallaşdırılması olacağını da bildirib: “Kreml Gürcüstanı yenidən öz protektoratlığına qaytarmaq istəyir. Moskva sonuncu parlament seçkisinə 1 milyard dollardan çox pul xərcləməklə hakimiyyətə rus oliqarxını gətirməyə nail oldu. Bu il keçiriləcək növbəti seçkidə isə onların nə güclərinə, nə də pullarına heyfləri gələcək. Bu təsir Gürcüstana yox, həm də Azərbaycana hesablanıb. Poti limanı ”Rosneft"ə satıldı. Bu, rusiyalı oliqarx İvanişvili tərəfindən reallaşdırılan Kreml planının bir hissəsi idi. Əgər Kreml özünün “Qazprom”la bağlı planını reallaşdıra bilsə, sonrakı hədəf məhz Abxaziya dəmir yolu layihəsi olacaq. Əsas məsələ cəmiyyətin buna qarşı mübarizə apara bilməsidir. Digər tərəfdən, Rusiyadakı böhran və Gürcüstandakı sosial-iqtisadi situasiyanın pisləşməsi onların fəaliyyəti üçün arzuolunmaz mənzərə yaradır. Onlar məhz buna görə öz planlarını reallaşdırmağa tələsirlər".
***
Göründüyü kimi, Rusiyanın hədəfi daha böyükdür və təkcə öz forpostu Ermənistanı izolyasiyadan çıxarmağa yönəlməyib - təbii ki, prosesi öz nəzarətində saxlamaqla. Çünki Ermənistanın təcriddən çıxması nəzəri olaraq Kremlin maraqlarına cavab vermir. Gürcüstandan keçib Ermənistana aparan Abxaziya dəmiryolu isə Rusiyaya həm də daha rahat yolla ağır hərbi-texnika və silah-sursat daşımaq üçün gərəkdir ki, bu da yekun etibarilə işğalçı ölkənin daha güclü şəkildə hərbiləşdirilməsinə gətirəcək.
Bakı belə planlardan sözsüz ki, xəbərdardır. Əslində Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə qoşmaq planı da Kremlin oxşar hədəfinə hesablanıb - Ermənistana Azərbaycandan quru yolu açmaq, Gürcüstanı təkləmək, bölgəni tam olaraq öz nəzarətinə götürmək. Lakin keçən ilsonu xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov verdiyi müsahibədə bu ehtimalı sıfırlamış oldu. Nazir söyləmişdi ki, Ermənistan işğalçılıq siyasətinə son qoymayınca, Rusiyanın onunla Azərbaycan vasitəsilə quru əlaqəsi mümkün olmayacaq.
Yəqin ki, Bakının bu mövqeyi Ermənistanın qaz təchizatı və Abxaziya dəmiryolu məsələlərində də qüvvədədir. Əks halda, Azərbaycanla Gürcüstanın Rusiya protektoratlığına qaytarılması böyük zaman almaya bilər.
musavat.com
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər