Görkəmli Şəxsiyyətlər |
Müəllif: hizbuallah | Bölmə: Azərbaycan tarixi | Vaxt: 14-08-2013, 23:05 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 3649
Görkəmli Şəxsiyyətlər
Əbülhəsən Bəhmənyar Azərbaycani
Əbülhəsən Bəhmənyar Azərbaycani
Bismil-lahir-rəhmanir-rəhim
Əziz oxucular istərdik sizləri Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin həyatı ilə tanış edək. Elə bu niyyətlə ilkin məqalə olaraq Əbülhəsən Bəhmənyar Azərbaycaninin həyat və yaradıcılığı barədə kiçikbir məqaləni nəzərinizə catdıraq. Onuda qeyd etmək lazımdır ki, Əbülhəsən Bəhmənyar Azərbaycani dunyada Metafizikanın banislərindən biridir.
Bəhmənyar X əsrin sonlarında, 993–cü ildə təvəllüd tapmışdır. (Zakir Məmmədov, “Orta Əsillər Azərbaycan filosofları”) Orta əsr müəllifləri Bəhmənyarın "Azərbaycan ölkəsindən" ("min bilad Azərbaycan"), yaxud da "Azərbaycanlı" ("əl–Azərbaycani") olduğunu yazmışlar. (Zəhirəddin əl-Beyhəqi. Tətimmət "Sauan əl-hikmə". Lahur, 1967. səh. 91. Zakir Məmmədov. Bəhmənyarın fəlsəfəsi. Bakı, 1983 )
Mənbələrdə Əbülhəsən Bəhmənyar Azərbaycaninin əvvəllər atəşpərəst sonradan isə islamı qəbul etmə göstərilir (Zəhirəddin əl-Beyhəqqi. Tətimmət "Sauan əl-hikmə". Lahur, 1967. səh. 91. Zakir Məmmədov. Bəhmənyarın fəlsəfəsi. Bakı, 1983 ). Buna əsas kimi Bəhmənyarın sonradan İbni Sina kimi şəxsiyyətin tələbəsi olması təstiq edir.
"Bir dəfə İbn Sina dəmirçixanada olarkən Bəhmənyar oraya gəlib od istəyir. Dəmirçi deyir: "Qab gətir, içərisinə od qoyum apar." Bəhmənyar ovcuna bir qədər torpaq töküb deyir: "Odu bu qaba qoy." Bəhmənyarın dərrakəsini görən İbn Sina onu özünə şagird götürür."
— əl-Xansari – Raudat əl-cənnat fi əhval əl-üləma va-s-sadat. I cild, Tehran, 1306
Bəhmənyar parlaq istedadı və çalışqanlığı ilə İbn Sinanın dərin rəğbətini qazanmışdır. Müəllim sonralar öz şagirdi haqqında iftixarlar yazırdı: "O mənə oğuldan artıq istəklidir. Mən ona təlim–tərbiyyə vermiş və bu səviyyəyə gətirib çıxarmışam."
1023–cü ildən qabaq Bəhmənyarın İbn Sina ilə qədim Azərbaycan şəhəri Həmədanda olması məlumdur. Sonralar İbn Sina bəzi yaxın adamları ilə birgə İsfahana gedərkən Əbülhəsən Bəhmənyarın onlarla birlikdə olması xəbər verilmir. Çox güman ki, İbn Sina Əlaüddövlənin sarayında yaşadığı dövrdə Azərbaycan filosofu ondan uzaqda olmuş, buna görə də onunla məktublaşmağa başlamışdır. Müəllimlə şagir arasında gedən mübahisələrə həsr edilmiş məktublardan bəzilərinin məzmunu onların təqribən XI əsrin 30 – cu illərində yazıldığını göstərir. (Zakir Məmmədov. Bəhmənyarın fəlsəfəsi. Bakı, 1983 )
Əbülhəsən Bəhmənyarın ölüm tarixi ayrı–ayrı müəlliflər tərəfindən gah 1038 – ci, gah 1065–ci, gah 1066–cı, gah da 1067 – ci illər kimi göstərilir. AMEA-nın müxbir üzvü Zakir Məmmədov isə ilk mənbələr əsasında filosofun 1066–cı ilin ortalarında vəfat etdiyini müəyyənləşdirmişdir.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər