Dollarla aparılan əməliyyatlar yasaqlana bilərmi... |
Müəllif: Admin | Bölmə: Xəbərlər | Vaxt: 19-01-2016, 16:34 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 217
Dollarla aparılan əməliyyatlar yasaqlana bilərmi...
Natiq Cəfərli: “Bunu insanlara heç kim qadağan edə bilməz”; Rəşad Həsənov: “Əgər hansısa tənzimləmə aparılacaqsa, bu, sadəcə, hökumətin dəstəyi ilə ola bilər” Devalvasiyadan daha çox əziyyət çəkənlər dollarla əməliyyat aparanlar, kredit alanlar oldu. Manatın məzənnəsinin aşağı düşməsi dollarla aparılan əməliyyatların qadağan edilməsi mövzusunu gündəmə gətirib.
Bir çox insanlar Azərbaycanın milli valyutası manat olduğuna görə bütün əməliyyatların, alış-verişlərin dollarla yox, manatla aparılmasını tələb edirlər. Hazırda dünyada mövcud olan 200-ə yaxın ölkənin bir-biriləri ilə iqtisadi əlaqələrinin milli valyuta ilə yox, dünya valyutası rolunu oynayan dollardan istifadə etməklə həyata keçirirlər. Ancaq bundan imtina etməyə çalışanlar, dollarla aparılan əməliyyatlara qadağa qoyanlar da var. Avropa Birliyinə daxil ölkələr bu problemin qarşısını vahid valyutaları olan avrodan istifadə etməklə alıblar. SSRİ dövründə də ittifaqa daxil olan ölkələrin hər biri vahid valyuta olan rubldan istifadə edirdilər.
Maraqlıdır, bəs Azərbaycanda dollarla aparılan əməliyyatlar qadağan oluna bilərmi?
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bildirdi ki, qanunla bütün alış-veriş manatla edilməli, bunun əksini edənlər cəzalandırılmalıdır: “Qanunvericiliyə görə Azərbaycan ərazisində bütün alış-veriş milli valyuta - manatla həyata keçirilməlidir. Amma manata güvən olmadığına görə insanlar daşınmaz əmlakın da, digər qiymətli əşyalarının da qiymətini dollarla müəyyən edirlər.
Təbii ki, onlar dolları satışa çıxardıqları zaman günün məzənnəsinə uyğun manat ala bilərlər. Bu problem deyil. Amma qiymətlər manatla yox, dollarla müəyyən edilir və bazarın dollarlaşması prosesi sürətlə həyata keçir. Bunu da insanlara heç kim qadağan edə bilməz. Əgər mənim avtomobilim varsa, mən ona 10 min dollar qiymət qoyuramsa, kim gəlib mənə deyə bilər ki, siz buna 10 min dollar qiymət qoya bilməzsiniz. Satış günü isə dollarla ala bilsəm, onunla, ala bilməsəm, manatı dollara olan həmin günün məzənnəsi ilə ala bilərəm. Burada inzibati yollarla bazara müdaxilələrin daha da artdığı bir dönəmə qədəm qoymuşuq. Hökumət ancaq inzibati yollarla bazarda müəyyən düzəm yaratmağa çalışır. Bu da əks-effekt verir. Sovet vaxtı valyuta alveri hətta cinayət sayılırdı. İnsanın əlində valyuta tutulanda ona 8-10 il iş verilirdi. Amma valyuta əməliyyatları həmişə olub. Sovet dövründə belə olub, sovetin dağılmasından sonra da belə olub. Küçələrdə həmişə valyuta bazarı olub. Yəni bunun qarşısını ancaq inzibati yollarla almaq mümkün deyil. Dükanlarda ərzaqları, geyimləri dollarla satmaq qadağandır və bunu edən insanlar o vaxt da cəzalandırılırdı, indi də cəzalandırılır”.
Banklardan yalnız milli valyuta ilə vəsait verilməsini tələb etməklə iqtisadiyyat prinsiplərinin pozulacağını deyən iqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov bunun heç bir nəticə verməyəcəyini bildirdi: “Bəzi ölkələrdə banklar xarici valyutada kreditləri ölkəyə yalnız xarici valyuta gətirə bilən, idxalla məşğul olan şirkətlərə verir. Digər vətəndaşlara isə bu kreditlər milli valyutada verilir. Türkiyədə bu qaydalar tətbiq olunur. Amma Azərbaycanda banklar bir çox hallarda vəsaitləri xarici valyutaya cəlb edirlər. Təsəvvür edin ki, bank xarici maliyyə institutundan xarici valyuta alıb və bu vəsaiti vətəndaşa manatla verib. Manat isə il ərzində iki dəfə devalvasiyaya uğrayıb. Belə olan təqdirdə bank o vəsaiti necə geri qaytarmalıdır? Bu cür hallarda bankların dövlət zəmanəti ilə götürdüyü xarici borc dövlət tərəfindən ödənilməli olur. Biz bilirik ki, Azərbaycanda bank sistemi son 25 ildə bazar prinsiplərinin əsaslarına uyğun qurulmağa başlayıb. Bank sistemi SSRİ dağıldıqdan sonra çox ciddi inam itkisinə məruz qalmışdı. Hazırda vətəndaşın zamanla formalaşan inamı banklar üçün çətinlik törədir ki, yalnız milli valyutaya əmanət etdiyini açıqlasın. Çünki bank vətəndaşa yalnız milli valyutada pul götürə bilərsən deyirsə, bu o deməkdir ki, vətəndaş depozitlərini, əmanətlərini yerləşdirməkdən imtina edəcək.
Belə olan təqdirdə isə bankların faktiki olaraq ölkədaxili maliyyə qaynaqları məhdudlaşır. Bank məcburdur ki, vətəndaşların maraqlarını nəzərə alaraq xarici valyutada əmanətləri qəbul etsin. Xarici valyutada qəbul edilən əmanətlər kredit formasında yerləşdirilməlidir. Əgər hansısa tənzimləmə aparılacaqsa, bu, sadəcə, hökumətin dəstəyi ilə aparıla bilər. Tutaq ki, devalvasiya baş verən zaman baş verən itkiləri hökumət qarşılayacaqsa, biz o zaman banka deyə bilərik ki, siz xarici valyutada verdiyiniz vəsaiti vətəndaşa, sahibkara milli valyutada təqdim edin. Biz sektora təzyiqlər edə bilmərik, bu doğru deyil”.
R.Həsənov xarici valyuta satışına məhdudiyyətlərin qoyulmasının mümkün olduğunu dedi: “Bundan sonrakı dövrdə mümkündür ki, xarici valyuta ilə alqı-satqıya məhdudiyyətlər qoyulsun. Düşünürəm ki, prosesin dərinləşməsi fonunda Mərkəzi Bank, sadəcə, ixrac əməliyyatlarının iştirakçılarına xarici valyuta satılması tövsiyəsini verməlidir”.
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər