Elnən gələn dərd bayramdırmı? |
Müəllif: Admin | Bölmə: Məqalələr | Vaxt: 22-12-2015, 19:06 | Şərh sayı: (0) | Baxılıb: 367
Elnən gələn dərd bayramdırmı?
Ağlımıza gələn başımıza gəlir. Çünki ağıllı adamların yox, populistlərin məsləhəti ilə oturub-dururuq. Nə qədər ki, ölkə iqtisadiyyatı ilə bağlı ağıllı strategiya işə düşməyib, bundan da betər olacaq.
Manat hələ təzəcə ikinci dəfə dəyər itirib. Əhali hələ ki, heç nə hiss eləmir, çünki “yara” istidir. Ən qorxulusu odur ki, bu, manat üçün son enmə həddi də deyil. Müstəqil ekspertlərə görə, ABŞ dolları tezliklə 2, hətta 3 manata qədər qalxa bilər.
İqtisadçı deyiləm, amma adi azad baxar qanunlarının məntiq deyir ki, növbəti kəskin devalvasiyadan qaçmaq üçün heç olmasa, indi təcili addımlara gedilməlidir. Velosipedin kəşfinə lüzum yox təbii ki: bundan ötrü ölkədə təməl iqtisadi və biznes azadlıqlarının önü açılmalı, yerli sənaye və kənd təsərrüfatı istehsalına zəmin və stimul yaradılmalı, korrupsiyanın və iqtisadiyyatdakı monopoliyanın kökü nəhayət, kəsilməlidir. Ən azı, qonşu Gürcüstan örnəyi var. Neyləyək indi, xaricdən saakaşvililərmi gətirək?
2x2=4 qədər aydındır ki, manatın arxasında keyfiyyətli yerli məhsul (ərzaq, yüngül sənaye malları, dərman preparatları) dayanmasa, o, öz dəyərini itirə-itirə gedəcək. Keyfiyyətli, rəqabətə davamlı yerli məhsul üçünsə ölkədə iş adamlarına, fermerlərə və xarici sərmayədarlara sözdə yox, məhz işdə, dövlət səviyyəsində əlverişli şərait yaradılmalıdır. Bu, həm də ölkə boyu işsizliyin azalmasına gətirərdi.
Keyfiyyətli yerli mal və məhsulda, daxili istehsalda, qiymətlərin qalxmamasında maraqlı olan hökumət xüsusən də kölgə iqtisadiyyatına, vəhşi inhisarçılığa və gömrükdəki rüsvayçı soyğunçuluğa son qoymağı bacarmalıdır. Bacarmırsa, kənara çəkilməlidir. Axı, hamı bilir ki, qanunsuz, fantastik rüsumlar da yekun etibarilə ölkəyə gətirilən mal-məhsulların maya dəyərində oturur, süni qiymət artımına gətirir.
Hökumətin xalqa yaxşılıq eləmək həvəsi olsa, qiymətlərin kəskin qalxmamasından ötrü üstəlik, əsas enerji daşıyıcılarından olan benzinin qiymətini neftə uyğun şəkildə endirər, onsuz da baha olan elektriki və qazı da ucuzlaşdırar.
*****
Beləcə büdcəni neft iynəsinə oturtmağın sonu nə olmalı idisə, onu da müşahidə eləməkdəyik. Bu xüsusda nüfuzlu “Financial Times” nəşrinin manatın ikinci çöküşü ilə bağlı yazdığı operativ şərhi ibrətamiz hesab eləmək olar.
Sitat: “Bu, neftin ucuzlaşmasının iqtisadiyyatı tamamilə enerji daşıyıcısından asılı olan ölkələrə necə ağrılı təsir etdiyinə dair daha bir nümunədir. Fevralda Azərbaycan Mərkəzi Bankı manatın 34 faizlik devalvasiyasını həyata keçirib. Son ucuzlaşmadan sonra isə manatın ilin əvvəlindən bəri az qala iki dəfə dəyərdən düşdüyünü göstərir. Bu, il ərzində ən pis göstəricilərə malik olan valyutalardan biridir”.
“Ən pis göstərici, ilin ən zəif valyutası”. Nə oldu bəs, dünənə kimi belə deyildi axı, analoqu olmayan inkişaf, iqtisadiyyat hara getdi? Niyə məhz manat? Başqa bir neft ölkəsi olan Qazaxıstanın pulu - təngə bu il cəmi 40% dəyər itirib. Amma sabitliyi ilə öyünülən manat – 98%! Demək, postsovet məkanında heç də ən möhkəm milli valyuta manat deyilmiş. O, təngədən də ürkək və ən zəif valyuta imiş dollar qarşısında...
*****
Bunlar öz yerində, axırıncı və növbəti devalvasiya bir daha göstərdi ki, dünyada yeganə hegemon iqtisadi güc də yenə məhz ABŞ-dır. Demək, Azərbaycan kimi balaca, büdcəsi xammaldan, neft-qazdan asılı ölkələr ABŞ-a münasibətdə məxsusi ehtiyatlı olmalıdır; Amerikanın önündə yox, yanında olmalı, ən başlıcası, onun iqtisadi modelini özündə tətbiq etmək barədə ciddi düşünməlidir, nəinki ABŞ-a hikkəli meydan oxumalıdır. Zira, neft-qaz, başqa təbii sərvətlər müvəqqətidir, iqtisadi dəyərlər (azadlıqlar) - əbədi.
Söz düşmüşkən, devalvasiyadan az öncə - dekabrın 3-də ABŞ-ın ən nüfuzlu banklarından olan “Bank of America” Azərbaycan Milli Bankını manatın kursunu süni şəkildə stabil saxlamaq siyasətindən imtina eləməyə çağırmış və bunu da əsaslandırmışdı. Belə bir çağırış həm də qəflət yuxusunda olan iqtisadiyyatımızı oyatmaq üçün bizə bir siqnal olmalıdır. Olacaqmı?..
Deyirlər, “Elnən gələn dərd bayram olar”. Elədirsə, bayramınız mübarək.
musavat.com
Oxşar Xəbərlər:
İnformasiya
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Şərhlər